Giao thừa, khoảnh khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, là thời điểm linh thiêng trong văn hóa tâm linh của người Việt Nam. Đây không chỉ là lúc mọi người quây quần bên gia đình mà còn là dịp thực hiện những phong tục truyền thống đầy ý nghĩa, gửi gắm lời cầu nguyện cho một năm mới bình an, may mắn và thịnh vượng. Vậy, những phong tục truyền thống nào không thể thiếu trong đêm giao thừa? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
1. Cúng giao thừa
Cúng giao thừa, hay còn gọi là lễ Trừ Tịch, là nghi lễ quan trọng nhất vào đêm giao thừa. Đây là thời điểm mà người Việt thực hiện nghi thức dâng lễ để tạ ơn các vị thần linh, tổ tiên đã phù hộ gia đình trong năm qua và đón rước các vị thần mới cai quản năm tới.
Cúng ngoài trời
Theo quan niệm truyền thống, mỗi năm có một vị hành khiển cai quản hạ giới. Vào đêm giao thừa, các vị thần cũ sẽ bàn giao công việc cho các vị thần mới. Vì vậy, người Việt thực hiện lễ cúng ngoài trời để tiễn đưa và đón chào các vị thần. Lễ vật thường gồm: hương, đèn, nến, trầu cau, gạo muối, bánh chưng, gà luộc và hoa quả.
Cúng trong nhà
Sau khi hoàn tất lễ cúng ngoài trời, gia đình sẽ thực hiện lễ cúng trong nhà để mời tổ tiên về chung vui đón Tết. Mâm cỗ cúng gia tiên bao gồm những món ăn truyền thống, mâm ngũ quả, và các lễ vật tượng trưng cho lòng thành kính.
2. Xông đất
Tết truyền thống Việt Nam
Phong tục xông đất là một trong những nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong đêm giao thừa. Theo quan niệm dân gian, người đầu tiên bước vào nhà sau thời điểm giao thừa sẽ mang đến vận may hoặc xui rủi cho gia đình trong cả năm. Vì vậy, người được chọn xông đất thường là những người có tính cách vui vẻ, hòa đồng, thành đạt hoặc hợp tuổi với gia chủ.
Để chuẩn bị, gia chủ thường mở cửa đón người xông đất ngay sau khi kết thúc lễ cúng giao thừa. Đây không chỉ là phong tục mang tính tâm linh mà còn là dịp để gửi gắm lời chúc tốt đẹp, hy vọng cho một năm mới an lành, phát đạt.
3. Đốt hương trầm và giữ nhà sạch sẽ
Trầm hương được coi là sợi dây kết nối linh thiêng giữa con người với các vị thần linh và tổ tiên. Sau lễ cúng giao thừa, gia đình thường thắp hương trầm để không gian trở nên thanh tịnh, ấm cúng. Mùi thơm của trầm hương không chỉ xua tan những điều không may mà còn mang lại cảm giác bình an, thư thái.
Bên cạnh đó, trước đêm giao thừa, người Việt luôn dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, gọn gàng để đón chào năm mới. Điều này không chỉ giúp ngôi nhà thêm khang trang mà còn tượng trưng cho việc loại bỏ những điều không tốt đẹp của năm cũ, đón nhận những điều mới mẻ.
4. Chúc Tết và lì xì đầu năm
Ngay sau thời khắc giao thừa, người Việt thường chúc Tết lẫn nhau. Những lời chúc tốt đẹp như “Chúc mừng năm mới”, “An khang thịnh vượng”, “Vạn sự như ý” được trao gửi nhằm lan tỏa năng lượng tích cực và niềm vui cho năm mới.
Tết truyền thống Việt Nam
Phong tục lì xì đầu năm cũng bắt đầu từ khoảnh khắc giao thừa. Những phong bao lì xì đỏ, tượng trưng cho may mắn và tài lộc, được trao tay như một lời chúc phúc. Đây là một nét đẹp văn hóa, thể hiện tình cảm yêu thương giữa các thế hệ trong gia đình.
5. Hái lộc đầu xuân
Sau giao thừa, nhiều người có thói quen đến đền, chùa để cầu phúc, xin lộc. Phong tục hái lộc đầu xuân bắt nguồn từ ý nghĩa tâm linh rằng cành lộc mang lại sự thịnh vượng, may mắn trong cả năm. Cành lộc thường là nhành cây non, được hái một cách cẩn trọng và mang về nhà với hy vọng đón tài lộc, sức khỏe và bình an.
Ngoài việc hái lộc, việc dâng hương tại đền, chùa cũng là cách để người Việt gửi gắm những mong ước, cầu chúc cho gia đình được thuận buồm xuôi gió trong năm mới.
Tết truyền thống Việt Nam
6. Tránh những điều kiêng kỵ
Trong đêm giao thừa, người Việt rất coi trọng các điều kiêng kỵ để tránh xui xẻo cho năm mới. Một số điều kiêng kỵ phổ biến bao gồm:
Không cãi vã, to tiếng: Điều này được cho là mang lại sự bất hòa, xui xẻo cho gia đình.
Không quét nhà: Theo quan niệm dân gian, việc quét nhà trong ngày đầu năm sẽ “quét” đi tài lộc.
Không làm rơi vỡ đồ đạc: Đây là điều kiêng kỵ lớn vì người xưa tin rằng nó tượng trưng cho sự chia rẽ, tan vỡ trong năm mới.
Giao thừa không chỉ là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mà còn là dịp để thực hiện những phong tục truyền thống mang đậm giá trị tâm linh và văn hóa của người Việt. Từ cúng giao thừa, xông đất, đốt trầm hương, đến chúc Tết, lì xì và hái lộc, mỗi nghi lễ đều chứa đựng những thông điệp sâu sắc về lòng thành kính, tình thân và hy vọng cho một năm mới tràn đầy may mắn, thịnh vượng.
Giữ gìn và thực hiện những phong tục truyền thống trong đêm giao thừa không chỉ giúp gắn kết các thế hệ trong gia đình mà còn góp phần duy trì bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam qua bao thế hệ.