Mâm ngũ quả là một trong những nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong dịp Tết cổ truyền của người Việt, đặc biệt tại miền Bắc. Mâm ngũ quả không chỉ là một món lễ vật dâng lên tổ tiên mà còn mang theo những ý nghĩa tâm linh, cầu mong sự an lành, sung túc và thịnh vượng cho năm mới. Tuy nhiên, để bày mâm ngũ quả đúng phong tục miền Bắc, cần có sự tỉ mỉ và hiểu biết nhất định. Hãy cùng khám phá cách bày mâm ngũ quả sao cho đẹp mắt và ý nghĩa.
1. Tại Sao Mâm Ngũ Quả Lại Quan Trọng Trong Tết Miền Bắc?
Mâm ngũ quả không chỉ là biểu tượng tâm linh mà còn thể hiện sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên. Theo triết lý phương Đông, số “ngũ” trong ngũ quả tượng trưng cho ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ), biểu đạt sự cân bằng và hài hòa trong vũ trụ. Đây cũng là cách để mỗi gia đình dâng lên tổ tiên những điều tốt đẹp nhất, cầu mong một năm mới đầy đủ, bình an.
Ở miền Bắc, mâm ngũ quả còn thể hiện sự khéo léo, tỉ mỉ trong việc sắp xếp, lựa chọn trái cây phù hợp với phong tục và thẩm mỹ. Mâm ngũ quả không chỉ là điểm nhấn trên bàn thờ mà còn mang ý nghĩa gắn kết các thành viên trong gia đình, cùng nhau chuẩn bị cho ngày Tết.
Mâm ngũ quả thể hiện sự khéo léo, tỉ mỉ. (Ảnh: Điện Máy Xanh)
2. Ý Nghĩa Từng Loại Quả Trong Mâm Ngũ Quả Miền Bắc
Người miền Bắc thường chọn các loại trái cây không chỉ vì sự tươi ngon mà còn vì ý nghĩa tâm linh mà chúng mang lại. Dưới đây là những loại quả phổ biến và ý nghĩa của chúng:
Chuối xanh
Chuối xanh là loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả miền Bắc. Chuối được xếp ở dưới cùng, như bàn tay chắp lại nâng đỡ các loại quả khác, thể hiện sự sum vầy, đoàn kết và che chở của gia đình. Chuối xanh còn mang ý nghĩa cầu mong một năm mới bình an, no đủ.
Bưởi
Bưởi thường được đặt ở vị trí trung tâm. Với hình dáng tròn đầy và màu sắc vàng tươi, bưởi biểu thị cho sự viên mãn, sung túc và tài lộc.
Hồng và quýt
Hai loại quả này có màu đỏ cam rực rỡ, tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng và thành công. Màu sắc tươi sáng của chúng còn giúp mâm ngũ quả thêm phần nổi bật và ấm cúng.
Táo đỏ
Táo đỏ không chỉ là loại quả ngon mà còn mang ý nghĩa về sức khỏe và sự thịnh vượng. Màu đỏ của táo cũng phù hợp với không khí ngày Tết, tượng trưng cho niềm vui và sự may mắn.
Lê
Lê với vỏ ngoài bóng mịn, hương vị ngọt ngào là biểu tượng cho sự thanh cao và những điều tốt đẹp. Lê thường được dùng để gửi gắm lời cầu chúc về sự may mắn, nhẹ nhàng và an lành.
Lựu và đào
Ngoài các loại quả chính, một số gia đình còn thêm lựu để tượng trưng cho con cháu đông đúc, hoặc đào – biểu tượng của sự phát tài, trường thọ và phú quý.
3. Cách Bày Mâm Ngũ Quả Miền Bắc Đúng Phong Tục
Nguyên Tắc Sắp Xếp
Để có một mâm ngũ quả đẹp và đúng phong tục miền Bắc, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
Chuối xanh đặt dưới cùng: Chuối thường được xếp theo hình vòng cung, tạo thành chiếc đế vững chắc nâng đỡ các loại quả khác.
Bưởi nằm ở trung tâm: Bưởi to, tròn được đặt ở giữa lòng chuối, tạo sự nổi bật và cân đối.
Các loại quả nhỏ xung quanh: Táo, quýt, lê, hồng được bày xen kẽ nhau để tạo sự hài hòa về màu sắc và hình dáng.
Trang trí thêm: Có thể cài thêm lá xanh hoặc hoa nhỏ để tăng phần sinh động, nổi bật cho mâm quả.
Cách bày mâm ngũ quả Miền Bắc. (Ảnh: Điện Máy Xanh)
Mẹo Bày Trí Đẹp Mắt
- Chọn các loại quả có màu sắc tương phản, tạo sự nổi bật trên bàn thờ.
- Sắp xếp quả theo hình tháp, cao ở giữa và thấp dần ra ngoài để tạo sự cân đối.
- Đảm bảo các loại quả tươi, không bị dập nát hoặc rụng cuống, giữ được vẻ đẹp tự nhiên.
4. Những Lưu Ý Khi Chuẩn Bị Mâm Ngũ Quả Miền Bắc
Không Sử Dụng Quả Giả
Quả nhựa hay hoa giả không nên xuất hiện trên mâm ngũ quả, vì điều này làm mất đi sự chân thành và ý nghĩa tâm linh của ngày Tết.
Tránh Chọn Quả Có Mùi Nồng
Những loại quả có mùi quá nồng như sầu riêng, mít có thể làm ảnh hưởng đến không khí trang nghiêm của không gian thờ cúng.
Đảm Bảo Sự Sạch Sẽ
Trước khi bày, từng loại quả cần được rửa sạch và lau khô để giữ được sự tươi mới, trang trọng.
Không Sắp Xếp Quá Cao
Dù mâm ngũ quả cần nổi bật, nhưng không nên sắp xếp quá cao, che khuất bát hương hoặc làm mất sự cân đối trên bàn thờ.
5. Ý Nghĩa Tâm Linh Của Mâm Ngũ Quả
Mâm ngũ quả không chỉ là lễ vật dâng lên tổ tiên mà còn là biểu hiện của lòng thành kính, sự gắn kết giữa các thế hệ trong gia đình. Đây cũng là cách để người Việt gửi gắm những mong muốn giản dị nhưng thiêng liêng trong năm mới: sức khỏe, tài lộc, sự sum vầy và bình an.
Mỗi loại quả trong mâm ngũ quả đều chứa đựng những thông điệp phong thủy, giúp cân bằng năng lượng và mang lại may mắn cho gia đình. Việc chuẩn bị mâm ngũ quả còn mang đến niềm vui và sự đoàn kết, khi cả nhà cùng nhau chọn lựa và sắp xếp trái cây trong không khí đầm ấm của ngày Tết.
Mâm ngũ quả thể hiện lòng thành kính. (Ảnh: Bách hóa Xanh)
Mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc không chỉ là món lễ vật, mà còn là biểu tượng của văn hóa và tâm linh. Một mâm ngũ quả được bày trí đúng cách sẽ góp phần làm đẹp không gian thờ cúng, đồng thời mang lại may mắn và tài lộc cho cả gia đình. Hãy dành chút thời gian và tâm sức để chuẩn bị một mâm ngũ quả thật đẹp mắt, đúng phong tục và ý nghĩa, để đón chào một năm mới an lành và thịnh vượng.