Vậy đâu là cách đặt di ảnh đúng, thể hiện được lòng hiếu kính, đồng thời không phạm đại kỵ trong thờ cúng? Hãy cùng tìm hiểu đầy đủ và chính xác ngay sau đây.
1. Di ảnh trên bàn thờ mang ý nghĩa gì trong tâm linh Việt?
Trong văn hóa thờ cúng của người Việt, di ảnh của người đã khuất không chỉ là hình ảnh tưởng niệm, mà còn là nơi linh hồn "tụ về" khi con cháu khấn vái. Di ảnh gắn liền với sự hiện diện tâm linh, là sợi dây nối giữa dương gian và cõi âm. Việc đặt sai vị trí ảnh thờ không chỉ thể hiện sự thiếu tôn kính, mà còn dễ gây nhiễu loạn khí trường trong nhà.
Di ảnh vì thế cần được đặt đúng vị trí – đúng vai vế – đúng trật tự, để vừa thể hiện lòng hiếu đạo, vừa đảm bảo yếu tố phong thủy và tâm linh.
Đặt ảnh thờ đúng cách (Ảnh: Banthogiaxuong)
2. Vị trí đặt di ảnh: Trước hay sau bát hương là đúng?
Đây là sai lầm phổ biến nhất. Nhiều người cho rằng đặt di ảnh phía trước bát hương sẽ dễ nhìn, tiện chăm sóc – nhưng theo quan niệm truyền thống, điều này là phạm.
Ảnh thờ tuyệt đối không được đặt phía trước bát hương, vì như vậy là chắn mất đường đi của hương linh khi về ngự. Vị trí đúng phải là sát tường, dựa lưng vào vách bàn thờ, và nằm sau bát hương. Hướng nhìn của di ảnh cũng cần song song với hướng bàn thờ – không xô lệch, không nghiêng vẹo.
Nếu không gian chật hẹp, nên sắp xếp bát hương và di ảnh theo hàng dọc, sao cho di ảnh vẫn nằm ở phía trong cùng, còn bát hương ở phía ngoài, gần mép bàn hơn.
3. Trật tự sắp xếp di ảnh theo vai vế và thứ tự mất – sống
Trên bàn thờ, sự phân vai – phân vị trí rất quan trọng. Không thể đặt lẫn lộn giữa ông – bà – cha – mẹ, hoặc để người mất sau nằm trên cao hơn người mất trước. Cách sắp xếp đúng là:
Nếu chỉ có 1 bức di ảnh, đặt chính giữa.
Nếu có nhiều bức ảnh, cần phân theo vai vế:
- Bên trái (theo hướng nhìn từ trong bàn thờ nhìn ra): ảnh nam giới
- Bên phải: ảnh nữ giới
Trong cùng một vai vế, người mất trước sẽ đặt ở vị trí cao hơn hoặc gần trung tâm hơn, người mất sau đặt lệch xuống một chút. Điều này thể hiện đạo lý “trưởng thượng tại tiền” – người lớn tuổi, người sinh trước được tôn kính hơn.
Đặc biệt, không được đặt di ảnh người còn sống lên bàn thờ. Đây là điều tối kỵ, bởi bàn thờ là nơi dành cho người đã khuất – đặt nhầm có thể gây xáo trộn vận khí, ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý người còn sống.
4. Ảnh thờ có cần khung kính? Màu sắc và kích cỡ nên chọn thế nào?
Theo truyền thống, ảnh thờ nên được đặt trong khung kính có viền trang trọng, tránh màu sắc quá sặc sỡ hoặc hiện đại. Khung gỗ sơn son hoặc đen là lựa chọn phổ biến, vừa trang nghiêm, vừa bền đẹp theo thời gian.
Màu nền của ảnh nên là màu trung tính – không nên dùng nền trắng toát hoặc đỏ rực. Tốt nhất là nền xanh lam, xám hoặc màu be nhạt, để tạo cảm giác tôn nghiêm, tĩnh lặng.
Kích thước ảnh cần cân đối với bàn thờ, không quá to khiến che lấp bát hương – cũng không quá nhỏ khiến khó nhận diện.
Màu sắc ảnh thờ rất quan trọng (Ảnh: Nội thất Minh Khôi)
5. Một số lưu ý tâm linh khi chăm sóc di ảnh trên bàn thờ
Không nên thường xuyên di chuyển vị trí di ảnh nếu không thật cần thiết. Trước khi lau chùi ảnh thờ, nên thắp hương khấn xin phép, báo trước để tránh động đến linh khí.
Nếu ảnh bị mờ, tróc hoặc hư hỏng, nên thay mới – nhưng cần làm đúng nghi lễ: thắp hương trình báo, sau đó chọn ngày lành, giờ tốt để thay. Ảnh cũ không nên vứt bỏ tùy tiện, mà có thể đốt đi ở nơi sạch sẽ hoặc gửi ở chùa.
Không nên dán giấy, đồ trang trí hoặc vật phẩm phong thủy lên khung ảnh, vì đây là vật linh, cần được giữ sạch sẽ và trang trọng tuyệt đối.
6. Một số sai lầm cần tránh khi đặt ảnh thờ
- Đặt ảnh che mất bát hương hoặc ngược lại.
- Để ảnh nghiêng, lệch hoặc bị nghiêng theo hướng gió mà không cố định.
- Dùng ảnh selfie, ảnh đời thường thay vì ảnh thờ nghiêm túc.
- Gộp ảnh của nhiều đời vào một khung lớn gây rối thứ bậc.
- Dùng ảnh màu sặc sỡ hoặc khung quá hiện đại, lòe loẹt.
KẾT LUẬN
Trong dòng chảy truyền thống thờ cúng của người Việt, mỗi bức di ảnh không chỉ là hình hài của người đã khuất, mà còn là nơi trú ngụ của hồn vía tổ tiên. Bàn tay của người con cháu khi sắp đặt ảnh thờ, thực chất là đang gieo vào đó lòng thành kính, sự biết ơn và gốc rễ đạo làm người.
Một bàn thờ đúng – không phải là bàn thờ đẹp nhất, lớn nhất – mà là nơi mọi vị trí đều đúng vai, đúng đạo, đúng tâm. Khi di ảnh được đặt đúng, lòng người sẽ yên, tổ tiên sẽ an, và từ đó, gia đạo mới hưng thịnh, phúc đức mới vững bền.
Đừng để sự thiếu hiểu biết khiến lòng thành hóa sai lệch. Vì thờ cúng, chung quy lại, không chỉ là một nghi lễ – mà là một phần máu thịt trong văn hóa – tín ngưỡng – và cốt cách người Việt.